Τι είναι ο καταρράκτης;
Καταρράκτης είναι η προοδευτική θόλωση του φακού των ματιών. Η εξέλιξή του αρχίζει από την ηλικία των 40-50 ετών. Η πορεία του είναι μη αναστρέψιμη για την μείωση της οπτικής οξύτητας. Ο καταρράκτης οφείλεται κυρίως στην φυσιολογική γήρανση του οφθαλμού. Υπάρχει όμως και ο συγγενής καταρράκτης,ο καταρράκτης μετά από τραυματισμό του ματιού, μετά λήψης κορτιζόνης, μετά από έκθεση σε υπεριώδη ή υπέρυθρη ακτινοβολία, σε μεταβολικά νοσήματα(σακχαρώδης διαβήτης), σε υψηλή μυωπία και σε εκφυλιστικές νόσους του ματιού (μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια). Οι πιο συχνοί τύποι καταρράκτη είναι ο πυρηνικός που προκαλεί αύξηση μυωπίας, ο φλοιώδης καταρράκτης ο οποίος έχει πολύ αργή εξέλιξη και ο οπίσθιος υποκαψικός καταρράκτης ο οποίος συναντάται και σε πιο μικρές ηλικίες.
Τι συμπτώματα έχει ο καταρράκτης;
1. Μειώνεται προοδευτικά η όραση με μόνιμη θόλωση που δεν βελτιώνεται με γυαλιά ή φακούς επαφής. Κάποια είδη καταρράκτη έχουν ταχύτερη εξέλιξη με μεγαλύτερο αντίκτυπο στην όραση.
2. Δημιουργία φωτεινής άλω γύρω από τα φώτα κυρίως το βράδυ .
3. Τα χρώματα ξεθωριάζουν όσο θολώνει ο φακός του ματιού .
4. Ο πυρηνικός καταρράκτης με την εξέλιξη του αυξάνει την μυωπία με αποτέλεσμα να βελτιώνεται πολύ η κοντινή όραση και ο ασθενής να μην χρειάζεται γυαλιά .Είναι η λεγόμενη όραση της τρίτης ηλικίας. Με την επιδείνωση όμως του καταρράκτη χάνεται και η κοντινή όραση.
Πότε είναι έτοιμος-ώριμος ο καταρράκτης για χειρουργείο;
Όταν ο ασθενής αντιλαμβάνεται μείωση της όρασης του ο καταρράκτης είναι ήδη σε προχωρημένο στάδιο επειδή η θόλωση της όρασης είναι προοδευτική με το πέρασμα των χρόνων .Πολλοί ασθενείς παραπονιούνται για αντανακλάσεις στα φώτα ιδιαίτερα στην οδήγηση το βράδυ. Σε άλλους αλλάζει η διάθλαση (μυωπία ,αστιγματισμός,υπερμετρωπία) με αποτέλεσμα να χρειάζονται ν’ αλλάξουν τα γυαλιά τους .Όλα όμως αυτά τα συμπτώματα μετά το χειρουργείο του καταρράκτη εξαλείφονται. Σήμερα με τη μέθοδο της φακοθρυψίας δεν χρειάζεται να περιμένουμε να ωριμάσει ο καταρράκτης .Όσο πιο προχωρημένος είναι ο καταρράκτης αυξάνεται η πιθανότητα για διεγχειρητικές επιπλοκές.
Αίτια δημιουργίας καταρράκτη.
Η σύσταση του φακού του ματιού αποτελείται από κολλαγόνο και νερό και είναι έτσι δομημένη ώστε να επιτρέπει στο φως να περνάει μέσα στο μάτι. Η σύσταση αυτή διαταράσσεται από τους παρακάτω παράγοντες:
1. Από συστηματικά νοσήματα: Σακχαρώδης διαβήτης ,μυοτονική δυστροφία ,ατοπική δερματίτιδα, νευροινωμάτωση τύπου 2
2. Από άλλη οφθαλμική νόσο: Χρόνια πρόσθια ραγοειδίτιδα (φλεγμονή) οξύ γλαύκωμα, υψηλή μυωπία, κληρονομικές δυστροφίες βυθού (μελαγχρωστική αμφιβληστροειδοπάθεια)
3. Από τραύματα: Θλαστικό τραύμα, ηλεκτροπληξία, υπέρυθρη ακτινοβολία ,έκθεση σε ιονίζουσα ακτινοβολία
4. Διατροφικοί παράγοντες: Κατανάλωση αλκοόλ, κάπνισμα, παχυσαρκία, κατανάλωση στατίνης για την αντιμετώπιση υψηλής χοληστερόλης
5. Αρτηριακή υπέρταση
6. Μακροχρόνια χρήση κορτιζόνης
7. Κληρονομικότητα
Η επέμβαση του καταρράκτη.
Το χειρουργείο δεν χρειάζεται νοσηλεία ,ο ασθενής μετά από μια ώρα από το τέλος της επέμβασης μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι του. Η αφαίρεση του καταρράκτη γίνεται με υπέρηχο που θρυματίζει τον φακό και στην συνέχεια τον απορροφά. Η μέθοδος λέγεται φακοθρυψία και πλέον γίνεται με μια πολύ μικρή τομή στο μάτι 1,7-2,2 mm με αποτέλεσμα την ταχύτερη επούλωση και την ελαχιστοποίηση των επιπλοκών όπως η αποκόλληση αμφιβληστροειδούς .Αφού αφαιρεθεί ο φακός του ματιού τοποθετείται νέος φακός στη θέση του φυσικού φακού .Στο τέλος της επέμβασης εγχέεται αντιβίωση και μετά κλείνει η τομή σχεδόν από μόνη της χωρίς ράμματα. Η επέμβαση πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία (κολλύριο) με αποτέλεσμα ο χειρουργός να επικοινωνεί με τον ασθενή δινοντάς του οδηγίες για την σωστή συνεργασία τους κατά την διάρκεια του χειρουργείου. Έτσι αποφεύγεται η γενική αναισθησία που εγκυμονεί κινδύνους και ο πόνος.
Τι είναι οι ενδοφθάλμιοι φακοί.
Είναι οι φακοί που αντικαθιστούν τον φυσικό φακό του ματιού και τοποθετούνται στην ίδια ακριβώς θέση. Υπάρχουν οι σφαιρικοί φακοί με ομοιόμορφο σφαιρικό σχήμα από το κέντρο ως την περιφέρεια. Αυτοί οι φακοί διαταράσουν την ποιότητα της όρασης ιδιαίτερα σε χαμηλό φωτισμό γιατί ο φυσικός φακός των ματιών μεταβάλλει την καμπυλότητα του από το κέντρο ως την περιφέρεια (ασφαιρικός). Υπάρχουν όμως και οι premium σφαιρικοί φακοί που μοιάζουν με το σχήμα και την ποιότητα του σφαιρικού φακού . Οι τορρικοί φακοί είναι premium φακοί και διορθώνουν και τον αστιγματισμό μαζί με την μυωπία και υπερμετρωπία. Οι φακοί αυτοί έχουν σημάδια που δείχνουν την διαφορετική διαθλαστική δύναμη στους διάφορους μεσημβρινούς τους και ο χειρουργός τους τοποθετεί έτσι ώστε να διορθώνεται ο αστιγματισμός.
Premium πολυεστιακοί /τριπλοεστιακοί φακοί. Είναι φακοί ειδικά σχεδιασμένοι να προσεγγίζουν την νεανική όραση δηλαδή προσφέρουν εξαιρετική ποιότητα εικόνας και για μακρινή, κοντινή και μεσαία όραση. Έτσι ο ασθενής απαλλάσσεται από τα γυαλιά.
Προεγχειρητικός έλεγχος για την επέμβαση καταρράκτη.
Ο οφθαλμίατρος ρωτάει το ιστορικό του ασθενούς ,τί φάρμακα παίρνει (φάρμακα για υπερτροφία προστάτη, αντικαταθληπτικά προκαλούν διεγχειρητικές δυσκολίες). Γίνεται πλήρης οφθαλμολογικός δηλαδή έλεγχος μυωπίας, υπερμετρωπίας, αστιγματισμού, τονομέτρηση, βυθοσκόπηση,οπτική τομογραφία συνοχής, κερατομετρία, βιομετρία η οποία μετράει τον άξονα -μήκος του ματιού και το βάθος του προσθίου θαλάμου. Ο προεγχειρητικός έλεγχος περιλαμβάνει επίσης εξετάσεις αίματος και ηλεκτροκαρδιογράφημα. Όλες οι εξετάσεις γίνονται μια ημέρα πρίν το χειρουργείο. Την ημέρα της επέμβασης ο ασθενής είναι νηστικός και παίρνει κανονικά τα φάρμακα του με λίγο νερό εκτός από τα αντιδιαβητικά φάρμακα.
Πόσο χρόνο διαρκεί η μετεγχειρητική περίοδος;
Μετά το πέρας της επέμβασης ο οφθαλμίατρος ελέγχει το μάτι ,δίνει αναλυτικές οδηγίες και τη φαρμακευτική αγωγή η οποία αποτελείται από κολλύρια. Χρειάζεται να είναι κάποιος συνοδός μαζί σας και θα χρειαστείτε γυαλιά ηλίου για λόγους προστασίας. Η όραση στην αρχή είναι λίγο θολή η οποία βελτιώνεται και με τη χρήση των κολλυρίων .Από την επόμενη μέρα επιστρέφετε στις δραστηριότητες σας με προσοχή στην άρση βάρους .Για μια εβδομάδα δεν ρίχνετε νερό στο πρόσωπο και αποφεύγετε το κολύμπι σε θάλασσα ή πισίνα. Την επόμενη ημέρα γίνεται μετεγχειρητικός έλεγχος και μετά σ’ ένα μήνα πάλι.
Μπορούν να χειρουργηθούν και τα δύο μάτια την ίδια μέρα;
Συνήθως η επέμβαση γίνεται πρώτα στο ένα μάτι και μετά μια εβδομάδα μπορεί να γίνει και στο άλλο .Με τη μέθοδο της φακοθρυψίας μπορούν να γίνουν και τα δύο μάτια την ίδια μέρα ιδιαίτερα σε ασθενείς που έρχονται από την μακριά και σε μεγάλη μυωπία ή υπερμετρωπία .Όταν αφαιρεθεί ο φακός από το ένα μάτι με αρκετούς βαθμούς μυωπίας ή υπερμετρωπίας τότε διαταράσσεται η στερεοσκοπική όραση και μπορεί να προκληθεί ζάλη εξαιτίας της διαφοράς βαθμών που έχουν τα δύο μάτια.
Ο καταρράκτης δημιουργείται ξανά;
Ο καταρράκτης αυτής της μορφής όχι δεν δημιουργείται ξανά γιατί ο φυσικός φακός του ματιού έχει αφαιρεθεί. Μπορεί όμως να δημιουργηθεί δευτερογενής καταρράκτης ή θόλωση οπισθίου περιφακίου. Κατά την αφαίρεση του φακού παραμένουν λίγα κύτταρα στο σάκο που είναι τοποθετημένος ο φακός και έτσι με τον καιρό θολώνει το οπίσθιο περιφάκιο που παραμένει ακέραιο μετά το χειρουργείο. Η όραση θολώνει και αποκαθίσταται με YAG LASER καψουλοτομή. Το laser αυτό γίνεται στο ιατρείο και δεν χρειάζεται χειρουργείο. Χορηγούνται αναισθητικές σταγόνες και το laser διαρκεί 5-10 λεπτά. Η όραση επανέρχεται άμεσα και δεν χρειάζεται ο ασθενής ο ασθενής να υποβληθεί ξανά σε laser.