Τι είναι η ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας και πως εμφανίζεται;
Είναι μια εκφυλιστική πάθηση που προσβάλλει την ωχρά. Η ωχρά βρίσκεται στον αμφιβληστροειδή και είναι υπεύθυνη για την κεντρική όραση. Εμφανίζεται με θόλωση της κεντρικής όρασης ή κυματοειδή παραμόρφωση της εικόνας έως και απώλεια αυτής. Η περιφερική όραση όμως διατηρείται έτσι ώστε ένας ασθενής όταν τρώει, βλέπει το μαχαίρι και το πιρούνι αλλά δεν μπορεί να δει το περιεχόμενο του πιάτου.
Πότε εμφανίζεται η ωχρά κηλίδα;
Είναι το συχνότερο αίτιο μη αναστρέψιμης απώλειας όρασης. Ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου είναι η ηλικία. Από την ηλικία των 50 ετών μπορεί να εμφανιστεί αλλά συνήθως το 4% είναι ηλικίας 75 ετών και 14% είναι ηλικίας 90 ετών. Πιο συχνά εμφανίζεται στους λευκούς και φυσικά ρόλο παίζει η κληρονομικότητα όπου ο κίνδυνος είναι 3 φορές μεγαλύτερος για συγγενείς πρώτου βαθμού. Επίσης σημαντικό ρόλο παίζει το κάπνισμα, η υπέρταση, διατροφικοί παράγοντες όπως η υψηλή χοληστερόλη, φαρμακευτικοί παράγοντες όπως η χρήση της ασπιρίνης. Τέλος οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς από τους άνδρες.
Ποιές είναι η υγρού και η ξηρού τύπου εκφύλιση ωχράς κηλίδας;
ΞΗΡΟΥ ΤΥΠΟΥ: Η εκφύλιση της ωχράς χαρακτηρίζεται κυρίως από την παρουσία των drusen τα οποία είναι εναποθέσεις διάφορων συστατικών του μελάχρου επιθηλίου. Η ξηρού τύπου είναι πιο συνηθισμένη, έχει αργή εξέλιξη και ο ασθενής διατηρεί μια καλή οπτική οξύτητα. Με την εξέλιξη της πάθησης ο ασθενής δυσκολεύεται στο διάβασμα αλλά και στην όραση τη νύχτα. Η βασική της διαφορά από την υγρού τύπου είναι η απουσία νεοαγγείωσης και η συσσώρευση υγρού στον αμφιβληστροειδή. Σε προχωρημένα στάδια της πάθησης εμφανίζεται εκτεταμένη ατροφία του αμφιβληστροειδούς που ονομάζεται γεωγραφική ατροφία.
ΥΓΡΟΥ ΤΥΠΟΥ: Είναι αρκετά συχνότερη από την ξηρού τύπου αλλά παρουσιάζει ταχύτερη εξέλιξη και σοβαρή απώλεια όρασης. Εμφανίζεται με τη μορφή χοριοειδικής νεοαγγείωσης και ως αποκόλληση μελαγχρόου επιθηλίου. Τα τελευταία χρόνια προστέθηκαν στην χοριοειδική νεοαγγείωση η αμφιβληστροειδική αγγειωματώδης υπερπλασία αλλά και η πολυποειδική χοριοειδική νεοαγγείωση. Χαρακτηριστικό όλων αυτών των παθήσεων που ανήκουν στην ίδια ομάδα είναι η δημιουργία νεοαγγείων κάτω από τον αμφιβληστροειδή, τα οποία διαρρέουν υγρό και αίμα παραμορφώνοντας την κεντρική όραση. Έτσι η απώλεια της όρασης έχει γρήγορη εξέλιξη η οποία αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση.
Πως θεραπεύεται η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας;
ΞΗΡΟΥ ΤΥΠΟΥ: Για την ξηρού τύπου εκφύλιση υπάρχουν μόνο συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν λουτεϊνη, ζεαξανθίνη, βιταμίνες Ε και C, ψευδάργυρο και χαλκό οι οποίες καθυστερούν την εξέλιξη της πάθησης. Πιθανές νεότερες θεραπείες είναι η ενδοϋαλοειδική έγχυση λαμπαλιζουμάμπης σε μηνιαία βάση για μείωση της εξέλιξης σε γεωγραφική ατροφία.
ΥΓΡΟΥ ΤΥΠΟΥ: Για την υγρού τύπου μορφή η θεραπεία είναι ενδοϋαλοειδική έγχυση αντι-αγγειογενετικών παραγόντων ρανιμπιζουμάμπη (LUCENTIS), αφλιβερσέπτη (EYLEA), μπεβασιζουμάμπη (AVASTIN) για την υποστροφή των νεοαγγείων ελαττώνοντας έτσι την διαρροή και την συσσώρευση υγρού. Η ενδοϋαλοειδική έγχυση γίνεται σε συνθήκες αντισηψίας όχι απαραίτητα στο χειρουργείο αλλά και σ’ ένα ειδικά διαμορφωμένο χώρο. Συνδυαστικά ο οφθαλμίατρος μπορεί να χρησιμοποιήσει και φωτοδυναμική θεραπεία (laser χαμηλής έντασης).
Βελτίωση της πρόγνωσης της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς αλλάζοντας τρόπο ζωής.
Η πάθηση βασίζεται σε γενετικούς αλλά και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Σίγουρα η κληρονομικότητα είναι ένας παράγοντας που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε αλλά μπορούμε ν’ αλλάξουμε τρόπο ζωής:
1. Μείωση πρόσληψης λίπους και αυξάνοντας τη λήψη αντιοξειδωτικών όπως λαχανικά, φρούτα, ψάρια
2. Διακοπή καπνίσματος
3. Αποφυγή παχυσαρκίας
4. Ρύθμιση αρτηριακής πίεσης
5. Ρύθμιση χοληστερόλης
6. Άσκηση
7. AMSLER-GRID: Είναι ένας πίνακας αυτοεξέτασης που τον παίρνετε από τον οφθαλμίατρο σας. Η εξέταση γίνεται στο σπίτι φορώντας τα κοντινά γυαλιά, κάτω από δυνατό φωτισμό και κλείνοντας το ένα μάτι εστιάζει ο ασθενής με το άλλο μάτι σ’ ένα κεντρικό στόχο. Αν οι γραμμές γύρω από τον στόχο παραμορφώνονται τότε πρέπει να εξεταστείτε από τον οφθαλμίατρο. Η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται και για το άλλο μάτι.